یكی از این آیین ها كه در روزهای پایانی سال به بهانه استقبال از سال جدید در تالش برگزار می شود ، آیین نوروزخوانی است .

در این آیین باستانی، چاووش خوان های محلی تالش با خواندن اشعاری در وصف بهار در خیابان‌ها و معابر ، رسیدن نوروز باستانی را به مردم خبر می‌دهند و آنها را برای میزبانی بهار آماده می سازند .

نوروزخوان های تالشی وقتی با صدای دل انگیز، فرا رسیدن فصلی از تحول و نورستگی و طراوت و شادابی را در گوشه و كنار شهر خبر می دهند ، در واقع مردم را به جشن و سرور فرا می خوانند .

تالشیان به عنوان دارندگان فرهنگ كهن در گوشه شمال غربی گیلان زمین، همه ساله با این آواها و نواهای فرحبخش نوروزخوان ها به استقبال سال جدید و نوروز باستانی می روند .

این روزها در شهرها و روستاهای تالش شاهد حركت چاووش خوان های محلی در خیابان ها، كوچه ها و محله ها هستیم كه با شعرهایی در وصف آمدن بهار و توصیف صفات خداوند و ائمه معصومین(ع) مردم را به تجدید حیات طبیعت نوید می دهند .

چاووش خوان های محلی كه در زبان آذری به «تكم‌چی» مشهور هستند ، یك اسب چوبی كوچك را با پارچه‌های رنگی تزیین كرده و آن را بر صفحه كوچك چوبی چرخانده و شعرهایی دل‌نشین در وصف بهار به زبان محلی می‌خوانند .

چاووش خوان ها كه از احترام و جایگاه خاصی در میان مردم به ویژه در میان اهالی روستاها برخوردارند ، با هدایایی از قبیل شیرینی ، پول ، برنج و تخم مرغ از طرف مردم پذیرایی می‌شوند .

كودكان و نوجوانان سنین 10 تا 18 سال بیشترین افرادی را تشكیل می‌دهند كه این كار فرهنگی را بر دوش داردند و در وصف شكفته شدن شكوفه‌ها ، آمدن بهار را به مردم خبر می‌دهند .

در برخی موارد نیز نوروزخوان های تالشی در قالب گروه و دسته های دو یا سه نفره به خانه ها می روند و با سردادن نوای 'بهار آمد خوش آمد' مژده رسیدن طبیعتی نو را سر می دهند .

اینها چاوشان بهاری هستند كه تالشان با آغوشی باز از آنان استقبال می كنند و پس از نوروزخوانی با انعامی قابل توجه كه معمولا پول یا تحفه مناسبی است ، از نوروز خوان ها پذیرایی می كنند .

این رسم خصوصا در روستاهای تالش از اعتبار و دوام بیشتری برخوردار است .

نوروز در میان قوم تالش از جایگاه ویژه ای برخوردار است ، تالشان به نوروز باستانی به دیده نوخواهی و تحول می نگرند و معتقدند كه با نوروز ، دیدگاه جدیدی به زندگی گشوده می شود .

طبیعت تالش نیز همراه با نوروز، نورستگی را تجربه كرده و طراوت و شادابی و سرزندگی دوباره ای به خود می گیرد .

پیوند آداب و رسوم و طبیعت در تالش در این ایام بیشتر دیده می شود ، وقتی كه دختركان تالشی دامن دامن بنفشه های وحشی و خوش عطر كوهستان را می چینند و در طاقچه های خانه خود در لیوانی آب به نمایش می گذارند ، آن وقت است كه سر و كله نوروز خوان های تالشی پیدا می شود تا فرا رسیدن نوروز باستانی را با نغمه ای دیگر مژده دهند و حال و هوای بهاری را به شبهای مه زده و سرد و نمناك آخر زمستان تالش ببخشند .

نگاه دختران دم بخت از تالارخانه به نوروز خوان ها نگاهی است كه نغمه سالی پر از امید و آرزو را دارد و نغمه نوروز خوان ها شاید نغمه آشنای جوان دم بختی است كه در هیبت نوروزخوان و آواز نوروز خوانی بهار را مژده می دهد و زندگی نو و طبیعتی نورسته و یا بر آوردن آرزویی در دل را نوید می دهد .

آوازهای نوروزخوانی در تالش از یك غنای قابل توجه برخوردار است .

این آوازها كه متاثر از فرهنگ و آداب و رسوم غنی تالشان است ، موسیقی روح انگیزی دارد كه شنونده را به عمق هستی و آفرینش و خودآگاهی رهنمون می سازد و ریشه در بینش و آگاهی والای تالشان دارد .

موسیقی و آوازی كه ضمیر انسان را به عكس العمل وا می دارد و به كرنش خالق یكتا می خواند .

تالشان كه پیوند و علاقه خود را به ائمه معصوم(ع) به خصوص امام علی(ع) دارند ، این ارادت خود را حتی در آوازهای نوروزخوانی خود نیز فریاد زده و به نمایش می گذارند و نوروز را با نام علی(ع) می آرایند و زینت می بخشند .

بدین ترتیب نوروز خوانی در تالش و فرهنگ تالشان تنها مژده جشنی چند روزه و صوری نیست بلكه پیامی است كه هر ساله با مضامین خاص خود تعالی شخصیتی و اجتماعی را خواستار شده و نورستگی طبیعت را با نوخواهی انسان پیوند می زند تا در سایه توجه به عمق هستی و آفرینش و منش اولیای دینی ، تحولی اساسی در منش شخصی و زندگی اجتماعی خود ایجاد كنیم و رذائل پست و زشت را وانهیم تا به قرب الهی كه غایت زندگی بشری است، دست پیدا كنیم. ك/4

گزارش از: سیدجلال سیدمحمدی

7106 / 535/604/508